Phee Ta Khone - Loei ผีตาโขน

“เมืองแห่งผี เหนือสุดแดนอีสาน คือเมืองด่านซ้าย”


"....ภูเขามากมายแฝงไว้ด้วยวัฒนธรรม ผีตาโขนมีชื่อเสียงเลื่องลือนาม
ช่างสวยงดงามฮัลโลวีนเมืองไทย จากหวดนึ่งข้าวเอามาทำเป็นหัวโขน
หน้ากากโคนก้านมะพร้าวสีสดใส จมูกยาวแหลมคล้ายงวงช้างใหญ่
ตกแต่งแต้มลายหลากสีสันดูสวยงาม สวมเสื้อผ้ารุ่มร่ามงามหลากสี
เหมือนแฟนซีลวดลายดูน่าขัน ดังกรุ๊งกริ๊ง จับเอวส่ายย้ายระบำ ..... "

ยามเมื่อ เพลงผีตาโขน บทเพลงเพื่อชีวิตขวัญใจชาวจังหวัดเลยที่ขับร้องโดย เอก ราษฎร ถูกเปิดจนดังกระหึ่มไปทั่วเมืองด่านซ้าย ย่อมหมายถึงว่างานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ได้เริ่มขึ้นอีกครั้งแล้ว อย่างที่รู้กันว่านักท่องเที่ยวจะสามารถดูได้เพียงปีละครั้งในโลก ณ ที่อำเภอด่านซ้ายแห่งเดียวเท่านั้น
ก่อนที่จะพาเข้าไปในงานผีตาโขน ขอกล่าวถึงความเป็นมาของผีตาโขนก่อนนะครับ ชื่อผีตาโขนนี้บ้างก็ว่าน่าจะมาจากการที่ผีเหล่านี้สวมหน้ากากคล้ายลักษณะ ของหัวโขน แต่เดิมชาวบ้านบางคนก็เรียก ผีตาขน แต่ก็หาความหมายไม่ได้ชัดแจ้ง แต่ชาวบ้านด่านซ้ายก็ได้ยึดถือสืบทอดกันมาตั้งแต่ครั้งบรรพการ จนเป็นส่วนหนึ่งของงานบุญหลวงงานบุญใหญ่ประจำปีของท้องถิ่นครับ โดยเขาจะรวมเอางานบุญพะเหวด (เดือนสี่) และงานบุญบั้งไฟ (เดือนหก) เข้าไว้เป็นงานบุญเดียวกันในงานบุญหลวงนี้ ต่อมาผีตาโขนกลายเป็นที่รู้จักของคนทั่วไปว่าเป็นประเพณีการละเล่นพื้นบ้าน ที่แสดงออกถึงศิลปวัฒนธรรมอันดีงามน่าภาคภูมิใจอย่างหนึ่งของ อ.ด่านซ้าย

วัน งานผีตาโขนจะมีด้วยกันสองวัน วันแรกเป็นวันเปิดเทศกาลประเพณี เริ่มต้นที่พิธีเบิกพระอุปคุต ณ บริเวณริมสะพานลำน้ำหมัน แต่ผมไม่รู้ว่ามีขั้นตอนอะไรบ้างนะครับ เพราะตื่นไม่ทันไปดูตอนตี 4 เขาเริ่มงานกันตั้งแต่ตอนนั้นเลยครับ ถัดมาก็ยกขบวนไปทำพีธีบายศรีสู่ขวัญที่บ้านเจ้าพ่อกวน ซึ่งเจ้าพ่อกวนนี่เองเป็นผู้ที่กำหนดวันงานในแต่ละปีและเป็นผู้นำขบวนผีตา โขนด้วย มาถึงตอนสายขึ้นมาหน่อยเวลาประมาณ 9 โมง ซึ่งผมมาทันดูตอนนี้อ่ะครับ ก็ตั้งขบวนรวมพลบรรดาผีน้อยใหญ่มากมาย เดินขบวนไปตามถนนพระแก้วอาสาที่ทอดยาวไปยังวัดโพนชัย ที่หมายสุดท้ายเพื่อทำพิธีเปิดเทศกาลอย่างเป็นทางการตามพิธีที่สืบทอดกันมา นานแล้ว ในขบวนนอกจากประกอบไปด้วยบรรดาผีตาโขนใหญ่และผีตาโขนน้อยแล้ว ยังมีขบวนวิถีท้องถิ่นเช่น ทอดแห หาปลา ขายยา ควายตู้ คนป่า ฯลฯ มีการยอกล้อนักท่องเที่ยวที่เดินร่วมขบวนกันไปอย่างสนุกสนานครื้นเครง

หลังจากพิธีเปิดเสร็จสิ้นแล้ว จะมีการประกวดการเต้นของบรรดาแก๊งค์ผีตาโขน ที่มีการซ้อมกันมาอย่างดีเป็นแบบทีมครับ แต่มีผีตาโขนบางตัวแม้ไม่ได้เข้าแข่งประกวดเต้นกับเขา ก็มิยอมน้อยหน้ามาเต้นอยู่ที่ลานวัดกันอย่างเมามันส์ แล้วเวลาก็ล่วงเลยจน เป็นอันจบวันแรก แต่ผมยังมีเวลาก็เลยเดินเข้าไปดูพิพิธภัณฑ์ผีตาโขนที่มีการสาธิตการทำหัวผี ตาโขนให้ชมด้วย รวมทั้งมีการบอกเล่าเรื่องราวประวัติต่างๆ จัดแสดงไว้ภายในห้องต่างๆ ตกค่ำหน่อยบรรดานักท่องเที่ยวและชาวบ้านด่านซ้าย ซึ่งรวมถึงบรรดาผีตาโขนทั้งหลายด้วยจะไปร่วมกินอาหารและร้องรำทำเพลงกัน บริเวณตลาดหน้าเทศบาลกันอย่างไม่เหน็ดเหนื่อย
วันรุ่งขึ้น เรียกได้ว่าไม่ควรพลาดชมเพราะขบวนแห่ผีตาโขนจะมีตลอดทั้งวันตั้งแต่ 9 โมงเช้าไปจนถึงเวลาประมาณบ่าย 3 โมง เส้นทางก็เหมือนวันแรกครับ แต่วันนี้รู้สึกว่า นักท่องเที่ยวก็มีเพิ่มขึ้นเดินกันขวักไขว่ บ้างก็ถ่ายรูปผีตัวนั้น ตัวนี้ ส่วนผีตาโขนไม่ต้องพูดถึงเรียกว่าคงจะระดมพลกันมาทุกคุ้มบ้านในด่านซ้าย ตั้งแต่ตัวเล็กๆ ไปจนตัวโตสัก 2 เมตรได้ (ผีตาโขนฝรั่งครับ) ด้วยจำนวนมากกว่า 2 พันตัว ตามที่เขาโฆษณาเชิญชวนไว้ ผีตาโขนทุกตัวชอบให้ถ่ายรูปมากๆ ครับ เขาจะมีท่าโพสต์เฉพาะตัว บางตัวจะมีอาวุธประจำกายที่มีรูปร่างคล้ายอวัยวะเพศชาย ด้านหนึ่ง อีกด้านก็เป็นดาบยาว ปีนี้มีการพัฒนาเป็นปืนด้วยครับแต่ปากกระบอกปืนก็เป็นรูปอวัยวะเพศอยู่ดี แต่ที่น่ารักมากๆ เห็นจะเป็นตุ๊กตาผีตาโขนตัวเล็กๆ จนผมต้องขอมาขี่คอถ่ายรูปด้วย ผีทุกตัวนิสัยดีครับ ยินดีให้นักท่องเที่ยวถ่ายรูปตลอดงาน แม้ว่าอากาศจะร้อน ชุดที่ใส่ก็หนัก แต่สปิริตจริงๆครับ บรรยากาศจึงมีแต่รอยยิ้มและความสนุกสนาน ณ ลานวัดวันนี้ ชาวบ้านตั้งแต่ตีนเท่าฝาหอย ไปจนถึงผู้เฒ่าหลังงอถือไม้เท้าแล้วก็ออกมาร้องรำ เต้นกันกับบรรดาผีตาโขนทั้งหลาย แบบที่เรียกว่าลืมวัยไปเลย ถ้ายังไม่รีบกลับกัน บ่ายแก่ๆ แนะนำว่าควรอยู่รอชมขบวนแห่พระเวสสันดรมาที่วัดโพนชัย ทุกคนช่วยกันหามแคร่ที่มีพระภิกษุนั่งอยู่ เมื่อถึงวัดก็วนรอบโบสถ์จนครบสามรอบแล้วจึงเข้าโบสถ์ อยากจะบอกว่าขบวนแห่นี้สนุกสนานมากๆ มีการกระโดดและโยนแคร่ที่บรรดาหลวงพี่นั่งเกาะแคร่กันแน่น คิดแล้วเสียวแทนจริงๆ ครับ ตบท้ายของวันนี้ด้วยการจุดบั้งไฟขอฝนตามประเพณี เขายังมีการเทศน์พระมาลัยหมื่น พระมาลัยแสนจนขึ้นวันใหม่อีก ทั้งคนชมและผีตาโขนต่างก็ชื่นมื่นมีความสุขกันพร้อมๆ กับเสียงเพลงผีตาโขนแผ่วเบาลงจนกว่าปีหน้าเพลงนี้จะดังขึ้นมาอีกครั้ง@




ของดีเมืองด่านซ้าย
1.พระธาตุศรีสองรัก สัญลักษณ์แห่งมิตรไมตรี ไทย - ลาว (ห้ามใส่ชุดสีแดง)
2.วัดเนรมิตวิปัสสนา - หลวงพ่อมหาพัน
3.ภูแปก - ต้นน้ำป่าสัก
4.น้ำปรุงรสในตำนาน 100 ปี ทำจากผักสะทอน
5.ข้าวโพดตักหงาย รสเลิศ กินอร่อยจนหยุดไม่อยู่
6.ข้าวแตนไร่ เม็ดใหญ่ขาวกรอบ

ที่พักโฮมสเตย์ Homestay ที่พักมักจะไม่พอในช่วงงานเทศกาลอย่างนี้ ผมเลยเลือกที่จะพักเแบบโฮมสเตย์แบบสามารถกินอยู่กับชาวบ้าน ด้วยกันกับเขาเลย(อย่าคิดลึกนะครับ)แต่แยกมุ้งนะครับ ได้บรรยากาศดี เช้าขึ้นมาก็มีเสียงประกาศตามสาย คุยกันง่ายๆ มีข้อมูลท่องเที่ยวให้ด้วย ถ้าถูกใจก็เรียกแม่ - ลูกกันเลย ที่ด่านซ้ายมีอยู่สองแห่งครับ แต่ผมจะขอแนะนำที่ผมไปพักมาครับ คือ หมู่บ้านหัวนายูง ราคาคนละ 200 บาท/คืน ติดต่อ แม่ประเจียด อรัญกานนท์ มือถือ 085-810-6399 หรือ บ้าน 042 - 892 -383 ที่นี่จะอยู่ใกล้กับพื้นที่จัดงานมากกว่าอีกแห่ง และมีสัญญาณโทรศัพท์-ไฟฟ้า์พร้อม

Dan Sai Homstay - Baan Hua Na Yung
Mrs.Prachead Arunyaganon
Tel(Home). 042-892-383
Tel(Mobile). 085-810-6399